Het is een benadering die ook voor bepaalde typen monumenten wordt toegepast, aldus De Ruiter: “We hebben bijvoorbeeld een bijeenkomst gehouden voor de partijen die religieus erfgoed in bezit hebben. Dan ontstaat er meer zicht op waar zij mee te maken hebben. De energetische staat van hun gebouwen bijvoorbeeld, maar ook de teruggang in het aantal kerkbezoekers. Dat speelt allemaal mee. We zien de laatste tijd dat er verschillende initiatieven opkomen, bijvoorbeeld om kerkgebouwen te herbestemmen. Omdat wij elkaar kennen, zoeken de kerkbesturen ons nu op zodat we vanaf het begin kunnen meedenken. En de juiste partijen erbij kunnen halen, zoals de Adviescommissie voor Omgevingskwaliteit en de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.”
Verbinding organiseren
Ook binnen het Emmer gemeentehuis is de samenwerking geïntensiveerd, zo geeft Louis Meijer aan: “Voormalig wethouder Jisse Otter gaf aan dat hij monumenten belangrijk vond en sindsdien is de gemeentelijke capaciteit op dit domein uitgebreid. Daarbij hebben we ook de samenwerking opgezocht met de collega’s. Wekelijks voeren we overleg samen met onze collega’s Alexandra Berends, onze beleidsmedewerker erfgoed, en Luuk van der Weijden, onze archeoloog. Daarbij bespreken we verschillende casussen; vanuit vergunningverlening, toezicht en handhaving, erfgoedbeleid en ook vanuit archeologie. Dat leggen we bij elkaar en dan maken we de verbinding. Daarnaast hebben we onder meer de energiecoaches bij ons werk betrokken. Zij spreken bewoners en ondernemers over hun verduurzamingsplannen en dan is het goed om over en weer van elkaar te weten wat daarbij komt kijken. Verduurzaming van monumenten is namelijk toch iets anders in vergelijking met ‘gewone’ woonhuizen. Zodat we de inwoners een totaalpakket kunnen aanbieden.”
Voeg daarbij de subsidies die de gemeente Emmen voor gemeentelijke monumenten heeft ingevoerd en De Ruiter en Meijer weten dat ze zich in een luxe positie bevinden. De Ruiter: “We merken dat ook bij het overleg dat we hebben met andere gemeenten bij het Steunpunt Erfgoed. Zij hebben vaak veel minder capaciteit dan wij en kunnen soms maar net de verplichte en wettelijke taken uitvoeren.” Meijer: “Mede daarom komen veel gemeenten niet toe aan actief toezicht. Ze kunnen pas in actie komen als er een melding komt en dan ben je bij een monument vaak al te laat.”
Gelijk in gesprek
Dat laatste betekent zeker niet dat er in Emmen geen gekke dingen gebeuren bij de aanpak van monumenten. Ook hier komt het voor dat in uiterste gevallen de bouw moet worden stilgelegd omdat er ontoelaatbare ingrepen plaatsvinden. Maar de voorkeur heeft het om in de eerste fase van een project goed in gesprek te komen – en het liefst al daarvoor, aan de hand van de resultaten van de genoemde ‘nulmeting’. Angelique de Ruiter haalt het recente voorbeeld aan van een kerkgebouw binnen de gemeente waar het kerkbestuur mee aan de slag wilde en ook al een architect had ingeschakeld: “Ik ben toen gelijk op locatie gaan kijken en in gesprek gegaan. Ik vroeg ook twee collega’s van de Rijksdienst mee en het gebeurt ook regelmatig dat de Adviescommissie voor Omgevingskwaliteit direct mee aanschuift. Zo ontstaat er een goede dialoog, waarbij alle onderwerpen de revue kunnen passeren. Van het bouwbudget dat de kerk ter beschikking heeft tot en met het bouwhistorisch onderzoek dat voor bepaalde onderdelen in de kerk zal worden verricht. Het is bij ieder project maatwerk en daar moet je als gemeente ook tijd en energie in willen investeren. Maar zoals Louis aangeeft: dat haal je in de loop van het proces er wel weer uit. En het leidt tot een aanpak die door iedereen wordt gedragen.”
V.l.n.r. Louis Meijer, Angelique de Ruijter en Alexandra Berends. De woningen aan de Boskamp zijn gebouwd in een landelijke stijl met rietgedekte kappen. Foto: Zeemering Media
